28 Aralık 2017 Perşembe
8 Aralık 2017 Cuma
2 Aralık 2017 Cumartesi
16 Kasım 2017 Perşembe
11 Kasım 2017 Cumartesi
4 Kasım 2017 Cumartesi
OYUN TEORİSİ
[dropcap style=”normal or inverse or boxed”]İ[/dropcap] İktisatçılar arasındaki
bitmek bilmeyen hoşnutsuzluk, ürkek homurtular ve nazik itirazlara rağmen, oyun
teorisinin modern iktisatta merkezi bir önem üstlendiği gerçeği inkar edilemez.
1994’te ilk kez üç oyun teorisyenine verilen Nobel ödülü- matematikçi
John Nash dahil- oyun teorisinin, iktisat teorisinin gelişmesinde rol
oynamakta olduğu gıpta edilecek görevi resmen tanıdı.
Oyun teorisi, her karar alıcının en iyi kararının diğerlerinin
ne kararlar aldığına bağlı olduğu interaktif bir dünyada karar almayla
ilgilidir. Sonuç olarak, bu interaktif dünyada herkes, kendi kişisel çıkarını
geliştirmek için diğerlerinin kararını öngörme ihtiyacı duyacaktır.
Oyun teorisi 1944 yılında teorinin başyapıtı “Oyunların ve
İktisadi Davranışın Teorisi”nin (Theory of Games and Economic Behavior)
yayınlanmasıyla resmi olarak dünyayla buluştu. Bu eser, Avusturyalı
iktisatçı Oskar Morgenstern ve Macar John Von Neumann (çok sayıda dil bilen
ve tüm dünyada takdir gören bir dahi, bir bilge) arasındaki işbirliğinin bir
sonucuydu.
Fakat püristler için oyun teorisinin asıl
ortaya çıkış tarihi, Von Neumann’ın 1928’de Mathematische Annalen (Matematik
Yıllığı) olarak bilinen bir Alman matematik dergisinde “Oyun Teorisi Üzerine”
(Zur Theorie der Gesellshaftsspiele) isimli çalışmasında minimax teoremini
ortaya koyduğu zamandır.
Von Neumann tartışılmaz bir dâhiydi, ancak vasat bir poker
oyuncusuydu ve hızlı bir şekilde olasılık teorisinin poker oyunlarını kazanmak
için kimseye yardım edemeyeceğinin farkına vardı. Onun noksan bilgi, ikinci
tahmin ve poker oyunlarının tahmin öngörülemezliğine dair büyük takdiri oyun
teorisinin temelini ortaya koyar: Poker oyuncuları, yaptıkları hareketler ve
rakiplerinin hataları yoluyla stratejik olarak bilgi sunmalarıyla bilgiyi nasıl
saklayabilirler.
Bir başka ifadeyle, Neumann poker oyuncularının rakiplerini
aldatması, bilgi saklaması ve sonunda oyunu kazanması için gereken bir dizi
stratejiyi oynayarak rakiplerine, nasıl blöf yapabileceklerini formüle etti.
Teorinin, George Orwell’in 1949 tarihli, entrikalar,
blöfler, halk manipülasyonları ve sonsuz bir savaşın dünyasına gömülmüş distopya romanı 1984 ile büyüleyici bir ilişkisi
vardır. Bu yüzden Oyun teorisi Orwelin bu düzenbaz, bilgi uyduran ve tüm oyun
ve savaşları kazanmayı herşeyden önce amaçlayan dünyası ile aynı kökten
gelmektedir.
(Gerçi, modern oyun teorisinin bir başka kurucusu daha
olabilirdi: 1921 yılında poker oyunları bağlamında Fransızca 2 makale
yayınlayan seçkin Fransız matematikçi Emile Borel. Von Neumann, 1928’deki
çalışmasında Borel’e yer vermedi ve kimse Neumann’ın bunu gerçekten iyi niyetli
olarak bilmediği için mi yoksa sadece bir blöf yaptığı için mi yaptığından emin
olamayacaktır. Her halükarda, Borel bu dikkatsizliğe resmi olarak karşı
çıkmadı.)
Oyun teorisi rüştünü kazandıkça, öncesinde Orwell’in tanımladığı
ebedî savaşın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi, an meselesiydi. 1948’de Von
Neumann -Birleşik Devletler savunma girişimcileri ve Birleşik Devletler Hava
Kuvvetleri tarafından kurulan, finanse edilen ve denetlenen- RAND Kuruluşu için
“olanaksız/düşünülemez şeyler üzerine düşünmek” üzerine danışman olarak
tutuldu.
O dönemde RAND’in temel amacı; SSCB’nin bir nükleer güç olması
halinde, gelecekteki nükleer çarpışmaları kazanmak için nasıl bir strateji
oluşturulacağı idi.
Von Neumann, Birleşik Devletleri Moskova’da nükleer bir saldırı
başlatmak, düşmanını yok etmek ve dünya çapında egemen bir güç haline gelmeye
teşvik etti. Çok geçmeden, von Neumann, Manhattan Projesinin önemli bir üyesi
oldu. Von Neumann’ın öngördüğü gibi, 1953 yılında Sovyetler Birliği Neumann’ın
MAD- Karşılıklı Garantili İmha olarak isimlendirdiği mutabakatı garantileyecek
şekilde 400 kadar savaş başlığı toplamıştı.
1950’lerin başlarında von Neumann, Birleşik Devletlerde
aydınlatıcı bir entelektüel haline geldi. Fakat matematikteki 27 sayfalık
doktora teziyle Nash Dengesini tanımlayan ve kanıtlayan John Nash, Neumann’ın
katkısını halkın gözünde gölgede bırakmıştı.
Mayıs’ta bir araba kazasında 86 yaşında ölen Nash, von Neumann
1957’de pankreas kanserinden aniden ölmesinden sonra Oyun Teorisinin mitolojik
dünyasındaki yeni kahraman oldu. Yine de bazı oyun teorisyenleri tarafından
kutuplaştırıcı bir şahsiyet olarak nitelendirilmiştir. Örneğin Nobel ödüllü Eric Maskin, iktisada ve diğer davranışsal bilimlere,
Nash’in, en önemli mirasının açık arayla Nash Dengesikavramı olduğunu savunur; fakat
bazı önemli kısıtlamaları olduğunu da iddia eder.
Nash’in gözetimi altında, birçok mümkün denge sonucundan birinin
seçilmesini gerektiren Çoklu Nash Dengelerinde matematikçiler ve iktisatçılar
için araştırma yapmak imkansız değilse de açıkça zordur.
Oyun Teorisinde John Nash’in mirası; tek ve var Nash Dengesidir
ve Nash Dengesi ile Oyun Teorisi, gerçek dünyadan tamamen uzak ve umursamaz bir
hale gelmiştir.
[lead]Bugün, başarılı ekonomistler arasında istisna olarak diğer
iki Nobel Ödüllü Thomas C. Schelling ve Roger Myerson vardır.[/lead]
Oyun Teorisinde odak nokta (aynı zamanda Schelling noktası da denir); oyuncuların
doğal, özel ya da kendileriyle ilgili göründüğü için seçimde ve paylaşımda
bulunduğu; birçok yerine bir denge sonucunun olmasıdır. Sosyal teori ve sosyal
beklentilerden kaynaklanan bir denge. Schelling, 1960’taki The Strategy of
Conflict kitabında “odak nokta(lar)ı her bir kişinin beklentisi için
başkalarının, kendisinden beklenileni yapmasını beklemesini beklemesi” olarak
tanımlar. Diğer taraftan Myerson, ajanların – birçok yerine – bir odak
noktası olarak bir denge sonucunu nasıl paylaştığını vurgulamıştır.
3 Kasım 2017 Cuma
27 Ekim 2017 Cuma
24 Ekim 2017 Salı
16 Ekim 2017 Pazartesi
8 Ekim 2017 Pazar
27 Eylül 2017 Çarşamba
26 Eylül 2017 Salı
22 Ağustos 2017 Salı
1 Ağustos 2017 Salı
21 Temmuz 2017 Cuma
30 Mayıs 2017 Salı
26 Mayıs 2017 Cuma
24 Mayıs 2017 Çarşamba
12 Mayıs 2017 Cuma
9 Mayıs 2017 Salı
5 Mayıs 2017 Cuma
17 Nisan 2017 Pazartesi
6 Mart 2017 Pazartesi
13 Şubat 2017 Pazartesi
25 Ocak 2017 Çarşamba
23 Ocak 2017 Pazartesi
7 Ocak 2017 Cumartesi
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)